Słowniczek Menu
- Absyda - półkoliste pomieszczenie zamykające prezbiterium.
- Gonty - deseczki o przekroju klina z wypustem wyżłobionym na grzbiecie, wykonane najczęściej z drzewa iglastego, łączone poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą, przeznaczone do krycia dachów.
- Hełm - zwieńczenie wieży kościoła o konstrukcji drewnianej, kryty gontem, częściej blachą ołowianą lub miedzianą.
- Izbica - najwyższa, nadwieszona kondygnacja w drewnianych wieżach. Czasem umieszczano w niej dzwony.
- Kalenica - grzbiet, górna krawędź połaci dachowej. Najwyższa część dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych. Jest to tzw. kalenica główna, w odróżnieniu od linii przecięcia skośnych krawędzi połaci, które tworzą tzw. kalenice narożne.
- Konstrukcja zrębowa (wieńcowa) - konstrukcja ścian wznoszonych z poziomych bali drewnianych, układanych jeden na drugim i tworzących tzw. zręby, połączonych w narożnikach różnymi łączeniami ciesielskimi z ostatkami lub bez nich (np. na nakładkę, na obłap, na zamek, na zamek z czopowaniem, czy tzw. jaskółczy lub rybi ogon). Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami – tyblami, chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy belkami uszczelniano sznurem, pakułami, wysuszonym mchem.
- Kruchta - przedsionek poprzedzający wejście, wydzielony wewnątrz kościoła lub w formie przybudówki wyraźnie wyodrębnionej z bryły budynku.
- Latarnia - cylinder umieszczony na górnym pierścieniu kopuły z otworami doświetlającymi pomieszczenie przekryte kopułą. Latarnia zazwyczaj przykrywana była hełmem.
- Lisice - pionowe belki ściągnięte śrubami, znajdujące się po obu stronach ściany złożonej z belek lub sumików. Wzmacniają ścianę i chronią ją przed wyboczeniem.
- Nawa - część kościoła położona pomiędzy prezbiterium a kruchtą, przeznaczona dla wiernych.
- Orientowanie - zwrócenie części prezbiterialnej kościoła, mieszczącej ołtarz główny, na wschód (łac. oriens - „wschód”), w stronę grobu Chrystusa w Jerozolimie. O takich kościołach mówi się, że są orientowane.
- Polichromia - wielobarwne malowidła zdobiące ściany, stropy lub sklepienia budowli, a także dekoracja rzeźb i wyrobów artystycznych.
- Prezbiterium - przestrzeń kościoła przeznaczona dla duchowieństwa oraz służby liturgicznej Centralne miejsce w prezbiterium zajmuje ołtarz.
- Soboty - podcienia przykryte jednospadowym dachem, obiegające z zewnątrz drewniane kościoły, przede wszystkim mające chronić podmurówkę przed zawilgoceniem, dodatkowo służyły pielgrzymom, jako prowizoryczne schronienie. Nazwa "soboty" nawiązuje do dawnej praktyki wiernych, którzy przybywali na nabożeństwa niedzielne często ze znacznych odległości dzień wcześniej (czyli w sobotę) i oczekiwali do rana gromadząc się wokół kościoła.
- Sygnaturka - mała wieża kościelna, w której zazwyczaj umieszcza się najmniejszy z dzwonów, również nazywany sygnaturką. Położona zazwyczaj nad skrzyżowaniem transeptu z nawą główną w większych kościołach lub nad prezbiterium w mniejszych świątyniach.
- Tęcza - otwór w ścianie zwanej tęczową usytuowanej między nawą główną a prezbiterium, jego przesklepienie to łuk tęczowy.
- Tęczowa belka - pozioma, ozdobna belka umieszczona u góry tęczowego otworu, na której ustawiano krucyfiks oraz figury świętych.
- Transept - nawa poprzeczna, zwana krzyżową, prostopadła do osi kościoła, położona pomiędzy prezbiterium, a resztą jego budynku.
13
Stycznia
Autor wpisu
